จากความตั้งใจสู่ผลสัมฤทธิ์ สวพส.คว้ารางวัลคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐระดับประเทศ PMQA 4.0 ระดับ Significance – พัฒนาจนเกิดผลพร้อมรางวัลเลิศรัฐสาขาบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม (Best of the Best) รวมได้รับ 6 รางวัล ประจำปี 2568

ในปี 2568 สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ สวพส. คว้ารางวัลเลิศรัฐ จากสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (สำนักงาน ก.พ.ร.)  โดย สวพส. ได้รับรางวัลเลิศรัฐสาขาการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม (Best of the best) ผลงาน แหล่งน้ำรวมใจ บรรเทาแก้ไข ภัยธรรมชาติ เป็นรางวัลที่ทรงคุณค่า มอบให้แก่หน่วยงานที่นำผลงานที่เคยได้รับรางวัลเลิศรัฐ ไปขยายผลดำเนินงานอย่างโดดเด่น

 โดยผลงานนี้เป็นการยกระดับการพัฒนาด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนและหน่วยงานทุกภาคส่วน เริ่มจากชุมชนบ้านแม่วาก อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ ที่พัฒนาแหล่งน้ำขนาดเล็กเพื่อแก้ไขปัญหาภัยแล้ง การเผาและฝุ่นควัน PM 2.5 และความยากจน/ด้อยโอกาส

 สู่การเป็นต้นแบบของหน่วยงาน นำไปสู่การขยายผลร่วมกับกรมทรัพยากรน้ำและหน่วยงานทุกภาคส่วน ในการพัฒนาแหล่งน้ำและระบบกระจายน้ำกว่า 1,108 แห่ง 458 ชุมชน ทำให้ชุมชนเข้าถึงแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภค บริโภค และการเกษตร สามารถสร้างอาชีพและรายได้จากการปรับระบบเกษตรให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในพื้นที่อื่น ๆ รวม 12,225 ราย 32,653 ไร่ ก่อให้เกิดรายได้ 82.67 ล้านบาท

 รวมทั้งอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าต้นน้ำลำธารโดยการมีส่วนร่วมกว่า 1.5 ล้านไร่  สะท้อนให้เห็นถึงความโดดเด่นของผลงานที่ไม่เพียงสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงประจักษ์ แต่ยังแสดงถึงการทำงานร่วมกันของทุกภาคส่วนอย่างแท้จริง

ความสำเร็จครั้งนี้เป็นบทพิสูจน์ชัดเจนว่า การทำงานของ สวพส. ไม่ได้หยุดเพียงการขับเคลื่อนโครงการพัฒนา หากแต่คือการยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนบนพื้นที่สูง ฟื้นฟูป่าต้นน้ำซึ่งเป็นทรัพยากรสำคัญของประเทศ

ตลอดจนยืนยัน มาตรฐานการบริหารจัดการที่เป็นเลิศ และแนวคิดการพัฒนาเชิงพื้นที่ที่ สวพส. ยึดมั่นมาโดยตลอด คือการมองเห็นปัญหาเชิงลึกของแต่ละชุมชน และใช้ข้อมูล งานวิจัย เทคโนโลยี รวมถึงความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเพื่อหาทางออกอย่างยั่งยืน เป็นผลให้ สวพส. ได้รับรางวัลเลิศรัฐอื่น ๆ อีก 5 รางวัล ดังนี้

รางวัลการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม ระดับดีเด่น ประเภทเลื่องลือขยายผล ระดับดีเด่น ผลงาน จากต้นสู่แก้ว ขยายความยั่งยืนตอบโจทย์พื้นที่ห่างไกล การส่งเสริมปลูกกาแฟอาราบิก้าที่อมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ และสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นอีกหนึ่งความสำเร็จที่แสดงให้เห็นว่าพืชเศรษฐกิจทางเลือกสามารถช่วยเพิ่มรายได้และอนุรักษ์ป่าไปพร้อมกันได้ เกษตรกรจำนวนมากมีรายได้เพิ่มขึ้น ขณะที่ผืนป่าต้นน้ำได้รับการดูแลโดยวิถีเกษตรกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

รางวัลบริการภาครัฐ ระดับดี ประเภทขับเคลื่อนเห็นผล ผลงาน “แก้ที่ปาก ได้ที่ป่า” บ้านหนองเขียวจังหวัดแม่ฮ่องสอน อีกหนึ่งพื้นที่ที่สะท้อนถึงพลังการพัฒนาที่ชัดเจน เมื่อ สวพส.เข้าไปเสริมสร้างศักยภาพครัวเรือนชาวกะเหรี่ยงให้ก้าวข้ามเส้นความยากจนด้วยการปรับระบบเกษตรและสร้างอาชีพทางเลือก

 ขณะที่รายได้ของครัวเรือนเพิ่มขึ้น พื้นที่ป่ากว่า 19,950 ไร่ได้รับการฟื้นฟู และจำนวนจุดความร้อนลดลงอย่างเห็นผล ภายในเวลาเพียงสองปี พื้นที่นี้ได้กลายเป็นตัวอย่างที่จับต้องได้ว่า การแก้ปัญหาปากท้องของชุมชนบนพื้นที่สูงย่อมนำไปสู่การฟื้นฟูธรรมชาติได้จริง และยังเป็นโมเดลที่ถูกยกระดับขึ้นมาใช้ในระดับจังหวัด

ไม่เพียงเท่านั้น สวพส. ยังได้รับรางวัลระดับสูงสุดของการพัฒนาที่มีความเป็นเลิศในการบริหารจัดการองค์กรโดยรวมของ สวพส.อย่างต่อเนื่อง ไม่น้อยกว่า 3 ปี โดยมีการพัฒนาระบบการทำงานอย่างต่อเนื่องในทุกมิติ ตั้งแต่การวางแผนยุทธศาสตร์ การนำองค์กร การมุ่งเน้นผู้รับบริการ ไปจนถึงการบริหารทรัพยากรและการวัดผลวิเคราะห์ปรับปรุง

 จนเกิดผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมและสร้างคุณค่าให้แก่ประชาชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอย่างมีนัยสำคัญ ผ่านรางวัลคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ 4.0 (PMQA 4.0) ระดับพัฒนาจนเกิดผล (Significant) และรางวัลคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ รายหมวด คือ หมวด 1 ด้านการนำองค์การและความรับผิดชอบต่อสังคม หมวด 2 ด้านการวางแผนยุทธศาสตร์และการสื่อสารเพื่อนำไปสู่การปฏิบัติ รางวัลเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า สวพส.ให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ โปร่งใสและรับผิดชอบต่อสังคม

ผลสัมฤทธิ์ดังกล่าว มีผลมาจาก วิธีคิดและรูปแบบการทำงานที่นำข้อมูลและงานวิจัยมาปรับใช้จริงบนพื้นที่สูงอย่างเป็นระบบ ทั้งการใช้เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศและการวิเคราะห์ข้อมูลรายแปลง การทำงานเชิงรุกที่ตอบโจทย์ปัญหา การบูรณาการความร่วมมือหลายภาคส่วน และการยึดมั่นในกฎหมายและความถูกต้อง กลไกเหล่านี้ช่วยขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตชุมชนควบคู่ไปกับการดูแลทรัพยากรธรรมชาติ

โดย 6 รางวัลเลิศรัฐที่ได้รับในปีนี้เป็นสัญญาณยืนยันว่าการพัฒนาที่สวพส.ดำเนินมานั้นถูกทางแล้ว ความสำเร็จจึงไม่ใช่เพียงของสวพส. แต่เป็นของชุมชนบนพื้นที่สูงที่ร่วมสร้างอนาคต และส่งผลให้สังคมไทยได้ประโยชน์จากผืนป่าและต้นน้ำอย่างยั่งยืน